"Zalecenia Ministra Rolnictwa
w sprawie warunków bezpiecznego dla pszczół stosowania środków
chemicznych ochrony roślin"
,,W celu zmniejszenia do minimum
zagrożenia, jakim dla pszczół są środki chemiczne stosowane
do ochrony roślin przed chorobami, szkodnikami, chwastami,
Ministerstwo Rolnictwa przypomina o potrzebie zachowania
warunków określonych w niniejszych zaleceniach.
Wskazane jest, aby zabiegi ochrony roślin były wykonywane
w sposób określony w zaleceniach przez wszystkie jednostki,
łącznie z kółkami rolniczymi. Jakkolwiek dla jednostek gospodarczych
kółek rolniczych zostały wydane odrębne przepisy, niniejsze
zalecenia nie będąc śpi tocznymi z "Wytycznymi"
CZKR z paźtdziernika 1976 r. określają postępowanie w sposób
bardziej szczegółowy.
1. Do zwalczania chorób i szkodników roślin uprawnych oraz
chwastów mogą być stosowane tylko te środki chemiczne, które
są objęte wykazem wydawanym co roku w formie obwieszczenia
Ministerstwa Rolnictwa w sprawie wykazu chemicznych środków
ochrony roślin dopuszczonych do obrotu, publikowanym w Dz.
Urz. Min. Roi.
2. Środki chemiczne powinny być stosowane w dawkach podanych
na opakowaniu lub w komunikatach sygnalizacyjnych. Nie należy
zwiększać zaleconych dawek preparatów.
3. Zabiegi ochrony roślin powinny być wykonywane w terminach
sygnalizowanych przez służbę ochrony roślin.
4. Chemiczne środki ochrony roślin powinny być stosowane
zgodnie z tabelą toksyczności i okresami prewencji preparatów
dla pszczół publikowanymi przez Instytut Ochrony Roślin.
5. Okresem prewencji jest czas między zabiegiem a oblotem
przez pszczoły roślin, na które zostały naniesione środki
chemiczne.
6. W przypadku, gdy dla jakiegoś preparatu- brak okresu
prewencji, wówczas powinien być przyjęty okres prewencji
najdłuższy dla danej grupy środków.
7. Okresy prewencji dotyczą również roślin uprawianych współrzędnie
oraz potraktowanych przypadkowo, jak np. rośliny przydrożne
względnie chwasty kwitnące na plantacjach, których ze względu
na zwarcie roślin uprawnych nie można zniszczyć przed zabiegiem.
Zalecenia szczegółowe
1. Chemiczne środki ochrony roślin, toksyczne dla pszczół,
nie mogą być stosowane na rośliny kwitnące, nawiedzane przez
pszczoły, niezależnie od tego, czy są to rośliny uprawne,
czy chwasty.
2. Jeżeli na plantacji, na której ma być stosowany zabieg,
nie kwitną rośliny uprawne, ale kwitną chwasty, środki toksyczne
dla pszczół można stosować po usunięciu chwastów przez właściciela
lub użytkownika pola.
3. Na plantacjach z kwitnącymi roślinami uprawnymi lub kwitnącymi
chwastami w przypadku, kiedy ich usunięcie jest niemożliwe,
można stosować:
1) środki nieszkodliwe dla pszczół - IV klasa toksyczności,
2) środki o krótkim - do 2 dni okresie prewencji, jeżeli:
a) zalecenia nie określają możliwości stosowania IV klasy
toksyczności,
b) ze względu na niskie temperatury środki nieszkodliwe
dla pszczół.
4. Środki chemiczne, praktycznie nietoksyczne dla pszczół
kl. IV i środki llI klasy toksyczności o prewencji do 10
godzin, mogą być stosowane na kwitnące rośliny, nawiedzane
przez pszczoły, poza godzinami lotu pszczół, najlepiej wieczorem.
5. Jeżeli zaistnieje konieczność określona w pkt. 3 podp.
2, zastosowania na plantacjach z kwitnącymi chwastami środków
o okresie prewencji dłuższym niż 10 godzin, wykonawca zabiegu
powinien:
1) uzgodnić z kierownikiem gminnej służby rolnej potrzebę
wykonania zabiegu,
2) zawiadomić kierownika gminnej służby rolnej o terminie,
miejscu i rodzaju preparatu, który ma być zastosowany, co
najmniej na 3 dni przed rozpoczęciem zabiegu; w szczególnych
wypadkach okres ten może być skrócony do 24 godzin.
6. Termin i miejsce zamierzonego zabiegu powinny być przez
urząd gminy przekazane za pokwitowaniem właścicielom zarejestrowanych
pasiek, znajdujących się w promieniu 2 km od plantacji,
na której ma być wykonany zabieg, a w przypadku użycia samolotów
w promieniu 3 km w terminie 48 godzin przed rozpoczęciem
zabiegu, a w szczególnych przypadkach - na 24 godziny przed
jego rozpoczęciem w celu zabezpieczenia pszczół przez właściciela
pasieki.
7. Wykazy pasiek opracowywane przez urzędy gmin do sprawozdań
rocznych (np. formularz Ministerstwa Rolnictwa Roi. NZ-8)
powinny być uzupełniane corocznie informacjami o miejscu
ustawienia pasiek. W związku z tym wskazane jest poinformować
właścicieli pasiek, aby do 15 marca każdego roku zgłaszali
w urzędzie gminy miejsce postoju pasieki. Właściciele pasiek
wędrownych powinni również pozostawić w urzędzie gminy adres
opiekuna pasieki lub własny.
8. Zabezpieczenia pasiek przed szkodliwym działaniem środków
chemicznych powinni dokonać właściciele przez wywiezienie
uli poza rejon zagrożony lub zabezpieczenie pszczół w ulach
w sposób-pozwalający na ich przetrwanie w okresie prewencji.
9. W przypadku, gdy z terenami, na których wykonuje się
zabiegi ochrony roślin - sąsiadują tereny, na których znajdują
się kwitnące rośliny nawiedzane przez pszczoły, wskazane
jest:
1) stosować środki chemiczne przy zachowaniu warunków określonych
w punkcie 3,
2) zabieg środkami trującymi dla pszczół wykonać w takiej
odległości od brzegu pola, aby sąsiadujące kwitnące rośliny
nawiedzane przez pszczoły były poza zasiągiem znoszenia
środka chemicznego,
3) jeżeli spełnienie powyższych warunków jest praktycznie
niemożliwe, ponieważ uprawy są rozdrobnione i trudno jest
zachować odpowiednie odległości od kwitnących roślin, zabieg
powinien być wykonany z zachowaniem warunków określonych
w punkcie 5. Wyżej określona sytuacja może wystąpić przy
zwalczaniu stonki ziemniaczanej - w takich przypadkach powinno
się stosować np. Despirol lub Enolofos 50, poza godzinami
lotu pszczół.
10. Jakkolwiek środki chwastobójcze, z wyjątkiem Aretitu
i Gramoxone należą do IV klasy toksyczności, mogą wywołać
zatrucie żołądkowe, jeżeli pszczoły, pozbawione czystej
wody, będą zlizywały krople cieczy z opryskanych roślin.
Zjawisko to może wystąpić w okresie suszy lub dużego zapotrzebowania
pszczół na wodę, a zwłaszcza, kiedy do oprysku stosuje się
600 l cieczy na 1 ha. Przy użyciu cieczy 300 l/ha zatrucie
pszczół może wystąpić tylko wtedy, kiedy na opryskanych
roślinach występuje rosa. W związku z tym nie powinno się
wykonywać zabiegów środkami chwastobójczymi w uprawach z
kwitnącymi chwastami, względnie wykonywać je wieczorem.
11. Po przekwitnięciu roślin zabiegi ochronne przy użyciu
środków chemicznych toksycznych dla pszczół można wykonywać
z chwilą opadania płatków kwiatowych.
12. Wskazane jest ograniczyć do niezbędnego minimum stosowanie
środków pylistych, które są stosowane przeważnie przez rolników
indywidualnych bez zachowania podstawowych warunków bezpieczeństwa.
13. Zabiegi ochrony roślin nie powinny być wykonywane przy
wietrze silniejszym niż 4 m/sek oraz przy silnych prądach
wstępujących, które tworzą się nad polami nie zacienionymi
roślinnością podczas nasłonecznienia i mogą powodować niekontrolowane
przenoszenie środków chemicznych na duże odległości.
14. W pobliżu pasiek można stosować tylko środki IV i III
klasy toksyczności. Przy stosowaniu środków l U klasy o
prewencji dłuższej niż 10 godzin, wskazane jest w ustalonym
trybie zawiadomić pszczelarzy w celu zabezpieczenia pszczół.
15. Przy użyciu sprzętu latającego nie należy stosować pestycydów
zaliczanych do l i II klasy toksyczności.
16. Nie zostawiać w miejscach dostępnych dla pszczół otwartych
naczyń ze środkami chemicznymi lub nie wymytych naczyń po
środkach chemicznych, a także opakowań po tych środkach.
Ponadto nie należy wylewać cieczy do rowów, a także trzeba
unikać tworzenia kałuż. Nie myć aparatów do ochrony roślin
w otwartych wodach.
17. Wskazane jest, aby wspólnie ze związkiem pszczelarzy
powodować:
1) wysiewanie roślin miododajnych w pobliżu pasiek,
2) zaopatrywanie pszczół w wodę, zwłaszcza w okresach dużego
zapotrzebowania pszczół na wodę. Podejrzenie o zatrucie
pszczół
Jeżeli zaistnieje podejrzenie, że nastąpiło zatrucie pszczół
spowodowane nieprzestrzeganiem ustalonych zaleceń, poszkodowany
właściciel pasieki może żądać odszkodowania za poniesione
straty. Postępowanie w takim przypadku powinno być następujące:
1) zawiadomienie kierownika gminnej służby rolnej o zaistniałym
zatruciu możliwie tego samego dnia, jednak nie później niż
w ciągu dwóch dni od domniemanego zatrucia,
2) uzyskanie wyników dochodzenia i sporządzenie protokołu1
wg wzoru Polskiego Związku Pszczelarskiego przeprowadzonego
przez komisję powołaną przez urząd gminy w następującym
składzie:
a) przedstawiciel służby rolnej urzędu gminy lub, w zastępstwie,
upoważniony sołtys,
b) lekarz weterynarii lub rzeczoznawca chorób pszczół,
c) przedstawiciel terenowego ogniwa związku pszczelarzy,
d) w miarę potrzeby do komisji może być również dokooptowany
przedstawiciel miejscowego oddziału wojewódzkiej stacji
kwarantanny i ochrony roślin.
3) dochodzenie powinno być przeprowadzone w obecności poszkodowanego
pszczelarza i przedstawiciela jednostki lub osoby wykonującej
zabiegi,
4) wskazane jest, aby komisja w powyższym składzie w miarę
możliwości tego samego dnia lub w dniu następnym dokonała
następujących czynności:
a) zbadała wygląd pszczół i objawy zatrucia,
b) określiła stopień ubytku pszczół i oszacowała rozmiar
poniesionych strat, a także związki przyczynowe między wykonanym
zabiegiem a zatruciem pszczół, zgodnie z wzorem protokołu
PZP,
c) na życzenie poszkodowanego pobrała próbki zatrutych pszczół
w ilości 250 ml (szklanka), próbki ziemi z opylonej lub
opryskanej plantacji i próbkę roślin opylonych lub opryskanych.
Na opakowania próbek najlepsze są pudełka z twardego kartonu
(nie po środkach chemicznych), przepuszczające powietrze
i wytrzymałe na zgniecenia. Próbka powinna być zapieczętowana
i wysłana przez urząd gminy do zakładu higieny weterynaryjnej.
5) koszty laboratoryjnego badania próbek pokrywa poszkodowany
pszczelarz".
Przepisy
prawa miejscowego
W wielu województwach w Polsce
na podstawie cytowanych zaleceń Ministerstwa Rolnictwa wojewódzkie
rady narodowe uchwaliły zarządzenia porządkowe w przedmiocie
zapobiegania zatruciom pszczół, dostosowane do warunków
lokalnych, precyzujące zasady dokonywania zabiegów chemicznych,
które były ogłaszane w dziennikach urzędowych WRN.
W art. 69 ustawy o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego
z dnia 20 VII 1983 r. (Dz. U. Nr 41 póz. 185) przewiduje
się możliwość wydawania przez rady narodowe przepisów prawnych
obowiązujących na ich terenie, niezbędnych "dla ochrony
mienia lub zdrowia obywateli" i podejmowanie uchwał
zawierających zakazy lub nakazy określonego w nich zachowania
się (działania lub zaniechania).
W okresach między sesjami rad narodowych, w przypadkach
nie cierpiących zwłoki, przepisy takie mogą ustanawiać terenowe
organy administracji państwowej o właściwości ogólnej. Przepisy
te podlegają zatwierdzeniu na najbliższej sesji przez właściwe
rady narodowe.
Nieprzestrzeganie zarządzeń lokalnych jest rozważane przez
sądy w procesach odszkodowawczych w związku z zatruciem
pszczół.
|